Na wstępie pisałem że nie będziemy się tutaj zajmować kwestiami estetycznymi. Chciałbym tutaj zrobić mały wyjątek i napisać trochę o barwach akordów.
Umiejętność grania akordów w różnych układach daje nam swobodę w tworzeniu barw akordów. Chciałbym tutaj napisać, co to jest barwa akordu i jak ona powstaje.
Barwa akordu to coś trochę innego niż barwa instrumentu. Barwa akordu jest to coś co pozwala na przykład odróżnić akord mollowy od durowego, nawet jeżeli nie wiemy dokładnie, jakie dźwięki są grane. Jest to coś co jest charakterystyczne w brzmieniu jakiegoś danego akordu, a co jest odbierane raczej intuicyjnie niż analitycznie i świadomie.
Jeżeli mówi się o kimś, że ma on słuch harmoniczny, to może się to brać właśnie stąd, że osoba ta dobrze słyszy barwy akordów i w ten sposób potrafi je rozpoznawać. Jest to zupełnie inny rodzaj słuchu niż tzw. słuch absolutny, który polega na umiejętności określenia bezwzględnej wysokości dźwięku, a który nie musi iść w parze z dobrym słuchem harmonicznym.
Wiemy, czym są interwały. Każdy interwał ma swoją barwę: inną barwę ma tercja, inną kwinta, jeszcze inną nona mała. W momencie kiedy brzmi (wybrzmiewa) akord mamy do czynienia ze współbrzmieniem wszystkich interwałów które wchodzą w jego skład.
Różne interwały mają różne barwy. Niektóre barwy są “puste”, czyli czyste, mający “słaby kolor”, czyli nie wnoszące nic szczególnego do brzmienia akordu. Inne znów są “mocniejsze”, ale za to często chropawe, “ostre”.
Powiedzmy, że gramy C-dur w postaci zasadniczej, czyli dźwięki (C, E, G). Słyszymy wtedy następujące interwały:
Są to wszystko dość zwykłe interwały, to znaczy wszystkie brzmią konsonansowo. Dlatego też cały akord C-dur, zagrany w ten sposób brzmi prosto i konsonansowo.
Weźmy inny akord, na przykład G9. Składa się on z dźwięków (G, B, D, F, A) . Wszystkie interwały, jakie występują w takim układzie dźwięków, czyli wszystkie możliwe pary dźwięków w tym akordzie doskonale obrazuje graf akordu, przedstawiony na rysunku. Wierzchołki grafu to dźwięki, natomiast krawędzie to interwały pomiędzy nimi.
Na przedstawionym rysunku krawędzie grafu krawędzie grafu mają różne grubości. Przedstawiłem w ten sposób “wagę” interwałów dla brzmienia całego akordu. Grube krawędzie to interwały o silnym brzmieniu, cienkie-o słabym. Widać wyraźniej, że najsilniejszy wpływ na brzmienie ma para B-F, natomiast najmniejszy wkład do brzmienia akordu ma dźwięk D, który nie jest związany właściwie żadnym silniejszym współbrzmieniem interwałowym. Można wysnuć stąd wniosek, że skoro wkład tego dźwięku do brzmienia akordu jest tak niewielki, to można ten dźwięk opuścić. Tak jest istotnie.
Akordy o budowie kwartowej należą do stylu wielu muzyków, szczególnie pianistów. Główny pomysł polega na tym, żeby tak rozłożyć dźwięki akordu, żeby w miarę możliwości pomiędzy najbliższymi składnikami były kwarty. W takich akordach najczęściej w jednym miejscu jest jeszcze tercja wielka. Przykładowy układ akordu Cmaj96:
E ---O---|---|---|---|---|---
B ---|---O---|---|---|---|---
G ---O---|---|---|---|---|---
D ---O---|---|---|---|---|---
A ---O---|---|---|---|---|---
E ---|---O---|---|---|---|---
VII VIII
Akord ten składa się z dźwięków: (C, E, A, D, G, B). Kwarty są pomiędzy parami dźwięków (\Big{ { E, A}, { A, D}, { D, G} \Big}). Przy okazji na górze utworzył się trójdźwięk (D, G, B), czyli G.