Tonacja

Tonacja jest pojemnym pojęciem, to znaczy są mu przypisywane różne znaczenia. W różnych okresach muzyki tonacja była bardziej lub mniej ścisłym pojęciem. Bywało tak, że utwór musiał zawsze kończyć się toniką. Jednak ta, podobnie jak każda inna zasada, została w końcu złamana. Dlatego wolałbym tutaj zostawić wszystkie dodatkowe znaczenia i skupić się na podstawowym, potrzebnym tutaj ze względów praktycznych.

Tonacja jest punktem odniesienia, centrum do którego odnosi się harmonia utworu. Tonację określa się poprzez nazwę literową oraz tryb. Na przykład można mówić o tonacji C-dur albo F-moll.

Zdefiniujmy następujący zbiór

(\Phi = \Psi \times \Delta \times \Big( \mathbb{N} \cup {0} \Big) \times \Lambda)

Jest to zbiór wszystkich nazw literowych ((\Psi)) z wszystkimi możliwymi liczbami ((n)) wszystkich znaków chromatycznych ((\Delta)) i wszystkich trybów ((\Lambda)). Innymi słowy jest to zbiór wszystkich możliwych tonacji.

Tonacją nazwiemy element tego zbioru, czyli czwórkę uporządkowaną ((\psi, \delta, n, \lambda)), w której (\psi) oznacza nazwę literową, (\delta) znak chromatyczny, (n) liczbę znaków chromatycznych, a (\lambda) tryb.

(\phi = (\psi, \delta, n, \lambda) \in \Phi)

W tonacji możemy mówić o “stopniach”. Ma to zastosowanie do określania np. akordów, budowanych na konkretnych stopniach. Możemy na przykład powiedzieć o akordzie zbudowanym na piątym stopniu tonacji.