Wprowadzenie do budowania akordów

Nauka harmonii jest trudniejsza na gitarze niż na klawiaturze fortepianu. Jest tak głównie dlatego, że gryf nie daje swobody w budowaniu i łączeniu akordów. Początkujący gitarzyści uczą się chwytów, zapamiętując każdy z nich jako coś osobnego. Rzeczywiście, nie jest łatwo połączyć w spójną całość wiedzę na temat harmonii z chwytami gitarowymi.

Na fortepianie można w praktyce kontrolować każdy dźwięk akordu niezależnie od wszystkich pozostałych. Gitara na to nie pozwala, ma jedną wielką zaletę: chromatyzm. Akordy gitarowe można „za darmo”, czyli nie ucząc się niczego nowego, przesuwać po gryfie, nie zmieniając ich struktury. Wykorzystamy tutaj tę zaletę gryfu, żeby, wychodząc od dwóch prostych akordów, poznać cały gryf pod kątem harmonii.

Będą to akordy E-dur i A-dur.

Akordy z prymą na strunie E1

E-dur w otwartej pozycji wygląda następująco.

E O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
G |―――O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――O―――|―――|―――|―――|―――|―――
A |―――|―――O―――|―――|―――|―――|―――|―――
E O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Każdy podstawowy akord składa się z trzech składników-dźwięków: prymy (1), tercji (3) oraz kwinty (5).

• Pryma to podstawa akordu, czyli dźwięk od którego budowany jest cały akord.
• Tercja określa tryb akordu, tercja wielka tworzy akord durowy, a tercja mała ― mollowy. W powyższym przykładzie mamy akord durowy, czyli mający tercję wielką. Tercja wielka znajduje się 4 półtony ponad prymą.
• Kwinta to trzeci dźwięk akordu.

Jeżeli spojrzymy na powyższy akord pod kątem składników akordu, zobaczymy coś takiego:

E 1―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B 5―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
G |―――3―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――|―――
A |―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――|―――
E 1―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Schemat ten możemy przesuwać po gryfie, zachowując jego strukturę. Na przykład akord G-dur będzie na innej wysokości, ale będzie miał tę samą strukturę.

E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――1―――|―――|―――
A |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――

Budowanie nowych akordów można zacząć od modyfikacji powyższej struktury. W pierwszym kroku uprościmy ją, zostawiając cztery dźwięki.

Tak uproszczony akord można dość prosto modyfikować. Najprostsza modyfikacja to przejście z G-dur na Gmaj7, poprzez przesunięcie prymy na septymę wielką.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――7+――|―――|―――|―――
A |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――

Akord z septymą małą, czyli G7, można uzyskać w podobny sposób.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――7―――|―――|―――|―――|―――
A |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――

Pół tonu pod septymą małą znajduje się seksta akordu, więc G6 można zagrać tak:

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――|―――
D |―――|―――6―――|―――|―――|―――|―――|―――
A |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――

Inny przydatny akord to akord mollowy z septymą małą. W tym przypadku będzie to Gm7.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|――♭3―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――7―――|―――|―――|―――|―――
A |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――

W muzyce w stylu bossa nova często mamy do czynienia z akordem mollowym z obniżoną kwintą. W tonacji mollowej jest to subdominanta drugiego stopnia, z mollowego II-V-I.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|――♭5―――|―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|――♭3―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――7―――|―――|―――|―――|―――
A |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――

Akordy z prymą na strunie A

Punktem wyjścia jest akord A-dur w pozycji otwartej.

E O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――O―――|―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――O―――|―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――O―――|―――|―――|―――|―――|―――
A O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E O―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Kiedy zastanowimy się nad składnikami, dojdziemy do wniosku, że

E 5―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――3―――|―――|―――|―――|―――|―――
G |―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――|―――
A 1―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
E 5―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Podobnie jak w poprzednim przypadku, schemat ten można przesuwać po całym gryfie. Na trzecim progu znajduje się akord C-dur.

E |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――|―――1―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
A |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――5―――|―――|―――|―――|―――

Dla uproszczenia akordu, zostawiamy 4 dźwięki.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――|―――1―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
A |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Zamiana C-dur na Cmaj7 polega zmianie prymy na septymę wielką.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――
G |―――|―――|―――|―――7+――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
A |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

C7 z kolei będzie miał septymę małą.

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――
G |―――|―――|―――7―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
A |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

A dość niewygodny do chwycenia C6 będzie wyglądać tak:

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――|―――|―――3―――|―――|―――
G |―――|―――6―――|―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
A |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Z grupy akordów z prymą na strunie A warto pokazać Cm7:

E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――
B |―――|―――|―――|――♭3―――|―――|―――|―――
G |―――|―――|―――7―――|―――|―――|―――|―――
D |―――|―――|―――|―――|―――5―――|―――|―――
A |―――|―――|―――1―――|―――|―――|―――|―――
E |―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――|―――

Jak chwycić Cm6 (akord z tercją małą i sekstą wielką), pozostawiam Czytelnikowi jako ćwiczenie.