Oznaczenia akordów

Ten rozdział pomoże Ci w czytaniu “kwitów”. Istnieje wiele różnych źródeł kwitów: Realbook, Fakebook, mnóstwo różnych wydawnictw. Każde wydawnictwo zdaje się mieć własne oznaczenia akordów. Muzyk musi znać i płynnie czytać wszystkie konwencje zapisu.

Interpretacja zapisu

Większość muzyków nie czyta akordów z kwitów dosłownie, lecz interpretuje i dodaje coś od siebie. Na przykład widząc akord Cmaj7 muzyk jazzowy bez większego zastanowienia gra Cmaj9. Nie ma w tym nic złego, o ile robi to świadomie.

Jednak, czy przypadkiem nie było tak, że autor kwitu, pisząc Cmaj7 miał na myśli, że ma być to dokładnie Cmaj7 a nie Cmaj9?

Czytając kwity musimy pamiętać o jednej rzeczy: jedne zapisane akordy można interpretować, a innych nie. Są takie akordy, które trzeba zagrać dokładnie tak, jak są napisane, bo inaczej zabrzmią źle. Cała sztuka polega na tym, żeby wiedzieć, kiedy wolno nam coś zmieniać, a kiedy nie.

Drugi problem jest taki, że wśród zapisanych akordów mieszają się ze sobą akordy ważne i nieważne. Ważne są to te akordy, które należą do trzonu harmonii danego utworu. Nieważne są to te, które są tylko wtrąceniami do tych pierwszych i np. usunięcie ich nie spowoduje większych zmian w harmonii utworu jako całości.

Przykład: Blues

Weźmy na przykład prostego bluesa, w tonacji F-dur. ("%" oznacza powtórzenie poprzedniego akordu.)

To jest ekstremalnie prosty blues. Nie ma nawet septym przy akordach. Nikt nie gra tak prostych bluesów, ale jest to świetny przykład żeby pokazać pewną rzecz: pokazany schemat zawiera wyłącznie akordy, które stanowią trzon harmonii bluesa.

Podany schemat jest tak naprawdę trzonem wszystkich bluesów jazzowych, takich jak Billie’s Bounce, Route 66, Tenor Madness i wielu innych. Nawet bardziej skomplikowane bluesy, takie jak Blues For Alice, zostały wyprowadzone z tego schematu.

Weźmy teraz jedną z możliwych mutacji bluesa jazzowego.

W jaki sposób blues przeszedł taką transformację? Z całą pewnością nie jest to dziełem przypadku. Jedną z podstawowych zmian jest rozwijanie prostej dominanty, (np. C7) w zestaw dwóch akordów (np. Gm7, C7). Taki dodatek nie zmienia harmonii zasadniczo, a jedynie ją koloryzuje. Poprzedzenie C7 przez Gm7 można uzasadnić w następujący sposób: C7 jest dominantą w tonacji F-dur, i rozwiązuje się na akord F. Jest to typowe przejście V-I (czyt. pięć-jeden), czyli rozwiązanie dominanty na tonikę. Takie rozwiązanie można uzupełnić o subdominantę drugiego stopnia, tworząc II-V-I (czyt. dwa pięć jeden). W tonacji F-dur subdominantą drugiego stopnia jest akord Gm. W jazzie akordy gra się (prawie) zawsze z septymami, więc używamy akordu Gm7.

Typy akordów

W kwitach spotyka się zasadniczo cztery typy akordów:

1. Durowy z septymą wielką, o charakterze tonicznym (major, czyt. mejdżer)
2. Durowy z septymą małą, o charakterze dominantowym (siedem)
3. Molowy z septymą małą (mol siedem)
4. Molowy z septymą małą i kwintą obniżoną (mol siedem pięć minus)

Akordy te mogą mieć różne dodatki, ale niemal każdy akord da się sklasyfikować do jednej z tych czterech kategorii, a to bardzo upraszcza czytanie kwitów. Upraszczanie jest konieczne, szczególnie jeżeli czytamy kwity a vista, na jamie lub w stresie.

Oto podstawowe oznaczenia, z jakimi się spotykałem. Podziwiam autorów kwitów za niespotykaną pomysłowość, np. oznaczenie akordu major poprzez trójkącik to moim zdaniem rekord świata. No, ale nic na to nie można poradzić, że akordy zapisuje się na tyle różnych sposobów.

Dodatkowe składniki

Podstawowe typu akordów mogą być uzupełniane o dodatkowe składniki. Na przykład zamiast C7 może pojawić się C9. Składniki podwyższone o pół tonu oznacza się poprzedzając składnik znakiem ♯ (krzyżyk, ang. sharp). Na przykład D7♯9. Składniki obniżone o pół tonu oznacza się ♭ (bemol, ang. flat). Na przykład C7♭9.

Rozszerzanie akordów

Grając możemy uzupełniać akordy o składniki, których nie ma zapisanych w kwicie. Najczęściej dodajemy wysokie składniki, na przykład 9 albo 13. Rzadziej ♯11. Podam kilka reguł, którymi można kierować się dodając składniki. Oczywiście wszystkie reguły można złamać, jeżeli ktoś chce i wie, co robi.